GERİ KAZANIM KATILIM PAYI (GEKAP)

GEKAP; Plastik poşetler için satış noktalarına istinaden, diğer ürünler için piyasaya sürenler ve ithalatçılar tarafından piyasaya arz edilen ürünleri kapsayan, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen; ödenmesi gerekli olan geri kazanım katılım payının usülde verilmesine ilişkin beyannamedir.

Çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevrenin korunmasını kapsayan düzenlemelerin bulunduğu Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7153 Sayılı Kanun, 10.12.2018 tarih ve 30621 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

 04 Nisan 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği (Sıra No: 1)” ile 2872 sayılı Çevre Kanununa ekli (1) sayılı listede bulunan ürünlerden plastik poşetler için ödenmesi gereken geri kazanım katılım payının beyanı ve tahsiline ilişkin usul ve esaslar açıklanmıştır.  

Çevre Kanununun ek-1 listesinde bulunan ilgili maddelerde; poşetlerin satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden ve ithalatçılardan tahsil edilecek geri kazanım katılım paylarının belirlenmesi, izlenmesi, tahsilatı ve beyan edilmesi ile Kanunun ek-1 sayılı listesindeki ürünlerden, (plastik poşetler için) satış noktalarınca, diğer ürünler için ithalatçılarca ve piyasaya sürenlerce uyulacak hükümlere ilişkin idari ve teknik usul/esasların belirlendiği 31/12/2019 tarihli ve 30995 sayılı (4. Mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanmış olan yönetmeliktir.

PİL, İLAÇ, AKÜMÜLATÖR, MADENİ YAĞ, AMBALAJ, LASTİK, BİTKİSEL YAĞ, ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYA geri kazanım katılım payı (GEKAP) alınmasına ilişkin uygulamaya ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 31/12/2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik” ile Ocak 2020 döneminden itibaren başlanmıştır.

EK I

Ürün Cinsi	2872 Sayılı Çevre Kanunu Ek (1) Sayılı Liste Geri Kazanım Katılım Payı Tutarı	1/1/2021- 31/12/2021 tarihleri arasında uygulanacak Geri Kazanım Katılım Payı Tutarı
Plastik poşet (Plastik alışveriş torbaları)	15 kr./adet	19 kr./adet
Ürün Cinsi	Tutar 1	Tutar
Lastik (Binek araç)	2 TL/adet	2,1 TL/adet
Lastik (Otobüs, kamyon, kamyonet, yükleyici ve kazıcı lastikleri ve diğerleri)	4 TL/adet	4,3 TL/adet
Lastik (İş makinası lastikleri)	10 TL/adet	10,9 TL/adet
Dolgu lastikler	5 TL/adet	5,4 TL/adet
Akümülatör (Kurşun asitli olanlar)	20 kr./kg	21 kr./kg
Akümülatör (Nikel kadmiyumlu olanlar) ‘	50 kr./kg	54 kr./ kg
Akümülatör (Diğerleri)	5 kr./kg	5,4 kr/kg
Çinko karbon piller	2 TL/kg	2,1 TL/kg
Alkali silindirik piller	2 TL/kg	2,1 TL/kg
Alkali düğme piller	3 TL/kg	3,2 TL/kg
Düğme piller çinko-lıava ve gümüş oksitli	10 TL/kg	10,9 TL/kg
Lityum düğme piller	10 TL/kg	10,9 TL/kg
Lityum silindirik şarjlı ve primer pil çeşitleri (Araç bataryaları hariç)	5 TL/kg	5,4 TL/kg
Otomotiv pilleri (Kurşun içerenler hariç)	15 TL/kg	16 TL/kg
Lityum içeren araç bataryaları	15 TL/kg	16 TL/kg
Diğer şarjlı piller	5 TL/kg	5,4 TL/kg
Madeni yağ	50 kr./kg	54 kr./kg
Bitkisel yağ	10 kr./kg	10,9 kr./kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Televizyon/Monitör	20 kr./kg	21 kr./kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Bilişim telekomünikasyon ekipmanları (Televizyon ve monitörler hariç)	20 kr./kg	21 kr./kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Aydınlatma ekipmanları	10 kr./adet	10,9 kr./adet
Elektrikli ve elektronik eşya: Küçük ev aletleri ve diğerleri	20 kr./kg	21 kr/kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Beyaz eşyalar (Buzdolabı/Soğutucular/îklimlendirme cihazları hariç)	25 kr./kg	27 kr./kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Buzdolabı/Soğutucular/tklimlendirme cihazları	30 kr./kg	32 kr./kg
İlaç	1 kr./kutu veya şişe	1,09 kr./kutu veya 1 Şişe

	2872 Sayılı Çevre Kanunu Ek (1) Sayılı Liste Geri Kazanım Katılım Payı Tutarı		1/1/2021-31/12/2021 tarihleri arasında uygulanacak Geri Kazanım Katılım Payı Tutarı
Ürün Cinsi	Kg Başına Alınacak Tutar (kr.)	Adet Başına Alınacak Tutar (kr.)	Kg Başına Alınacak Tutar (kr.)	Adet Başına Alınacak Tutar (kr.)
PLASTİK AMBALAJ
İçecek Ambalajları (Adet)
0,33 litreye kadar		1		1,09
0,3301-0,75 litre arası		2		2,1
0,7501-1,5 litre arası		3		3,2
1,501 litre üzeri		4		4,3
Diğerleri (Poşet Hariç) (kg)	40		43
METAL AMBALAJ
İçecek Ambalajları (Adet)		3		3,2
Diğerleri (kg)	50		54
KOMPOZİT AMBALAJ
Kâğıt-Karton Ağırlıklı Kompozit İçecek Ambalajları (Adet)
0,25 litreye kadar		1		1,09
0,2501-0,5 litre arası		2		2,1
0,501 litre üzeri		4		4,3
Diğerleri (kg)	50		54
KÂĞIT KARTON AMBALAJ (kg)	20		21
CAM AMBALAJ
İçecek Ambalajları (Adet)
0,25 litreye kadar		1		1,09
0,2501-0,5 litre arası		2		2,1
0,501-1 litre arası		3		3,2
1,01-5 litre arası		5		5,4
5,01 litre üzeri		10		10,9
Diğerleri (kg)	20		20
AHŞAP AMBALAJ
AHŞAP AMBALAJ (Adet)		10		10,9

1.  İLAÇLAR İÇİN GERİ KAZANIM KATILIM PAYI UYGULAMALARI

Geri kazanım katılım payı ile ilgili yönetmelikte ki ilaç tanımı kapsamında yer alan;

• beşeri ilaçlar,
• veteriner ilaçları,
• zirai ilaçlarda,

piyasaya arz edildiği takdirde geri kazanım katılım payına dahil olmaktadır.

Geri kazanım katılım payına dahil yönetmelik kapsamında olan ilaçların birincil ambalajları (metal kapak, cam şişe, plastik, film, karton kutu, etiket ve karton kutu içindeki ölçek kaşığı kabı prospektüsü) ile hepsi birlikte değerlendirilir ve tekli ambalajları için ayrı olarak geri katılım kazanım payına dahil edilemez.

İlaçların birincil ambalajları haricindeki diğer ambalajları (ikincil ambalaj/ üçüncül ambalaj/grup ambalaj, nakliye ambalajı/dış ambalaj vb.) için geri kazanım katılım payı beyanı verilerek ödenmesi yapılması gerekmektedir. Bu ambalajlar için oluşacak geri kazanım katılım payının hesabında ambalajların tüm bileşenleri malzeme türüne göre (metal, kağıt, plastik vb.) ayrı olarak Çevre Kanunu Ek-1 sayılı listeden değerlendirilerek hesaplanır.

2. MADENİ YAĞLAR İÇİN GERİ KAZANIM KATILIM PAYI UYGULAMALARI

Geri kazanım katılım payına tabi madeni yağların tanımlanması;

Geri kazanım katılım payına ilişkin yönetmeliğin genel ilkeleri başlıklı 5. Maddesinin 16 fıkrası kapsamında madeni yağların Çevre Kanunu Ek-1 sayılı listesinde yer almakta  olan (ambalajlar hariç) ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanıldığı durumlarda hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ihracatçı üretici tarafından beyanı yapılır ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerin geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.

Orijinal ürün tanımına uymasına rağmen tek olarak piyasaya arz edilen Çevre Kanunun Ek-1 sayılı listesinde yer alan madeni yağlar için geri kazanım katılım payı beyanı yapılır ve geri kazanım katılım payı ödenir.

KİMYASALLAR KAYIT SİSTEMİ (KKS)

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) tarafından yönetilmekte olan Türk Kimyasallar mevzuatının bir parçası olan KKDİK “Kimyasalların Kaydı, Değerlendirmesi, İzni ve Kısıtlanması” projesinin tamamlanmasıyla, ilgili tüzük kademeli olarak hayata geçmiştir.MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; insan sağlığı ve çevrenin yüksek düzeyde korunmasını sağlamak, maddelerin zararlarının değerlendirilmesine yönelik alternatif yöntemleri özendirmek, rekabeti ve yeniliği artırmak üzere kimyasalların kaydı, değerlendirilmesi, izni ve kısıtlanmasına ilişkin idari ve teknik usul ve esasları düzenlemektir.Kimyasalların Kaydı, Yetkilendirilmesi, Değerlendirilmesi ve Kısıtlanması (REACH), 18 Aralık 2006 tarihinden yürürlüğe girmiş olan bir Avrupa Birliği düzenlemesidir. REACH, kimyasal maddelerin kullanımı, üretimi ve bunların hem insan sağlığı ve aynı zamanda çevre üzerindeki potansiyel etkilerini ele almaktadır. Avrupa Birliği’nde pazarlanan yaklaşık 143.000 kimyasal madde, 1 Aralık 2008 son tarihine kadar ön kayıt yaptırmıştır. Ön kayıt zorunlu olmamaktadır ancak yürürlük tarihi itibariyle bir zorunluluk olan tam kayıt yapılmadan önce ilgili taraflara zaman kazandırmaktadır. Avrupa pazarına ön kaydı veya kaydı yapılmamış maddelerin tedariği yasa dışıdır (REACH’te “veri yok, pazar yok” olarak bilinir). Bu amaçla, TÜRK REACH Tüzüğü olarak bilinmekte olan KKDİK bünyesinde bulunan kayıt ve envanter sistemini iyileştirmek amacı ile birçok faaliyet yürütülmektedir. Ülkemizde 31/12/2023 tarihinden önce kendi orijinalinde veya karışım içinde, yılda 1 ton veya üzeri miktarda ithal/imal edilen, maddeler için 31/12/2020 ile 31/12/2023 tarihleri arasında kayıt yapılmalıdır. 31/12/2023 tarihi itibariyle, maddeler piyasaya arz edilmeden önce kayıt işlemi gerçekleştirilmelidir.REACH kapsamı oldukça geniştir ve Avrupa Birliği (AB) dışında bulunan şirketler dahil olmak üzere tüm tedarik zincirini etkilemektedir. REACH ile uyumluluk stratejik planlama gerektirir bu nedenle endüstriden, tedarik zinciri boyunca uyumu hesaba katması istenmektedir. Kimyasallara yapılmakta olan kapsamlı testler (uygun laboratuvar ortamlarında gerçekleştirilen kimyasalın fiziksel, sağlık zararları ve çevre etkilerinin incelendiği deneyler), uyumluluğu göstermenin ilgili yönetmelik tarafından önemle belirttiği bir yöntemdir.Bu faaliyetler kapsamında Türk CLP yönetmeliği olan SEA (Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama) yönetmeliğine göre yapılacak olan, S&E (Sınıflandırma ve Etiketleme) Envanterinin Bildirimlerinin de uygulanacağı ‘Kimyasal Kayıt Sistemi’ ÇŞB tarafından EÇSB sitesinde kullanılmaktadır.Kimyasal Maddeleri ithal eden ve/veya üreten firmaların bildirimlerini yapacakları sistem üzerinden kimyasalların envanteri tekrar yapılır ve SEA (Türk CLP) yönetmeliğine uyum sağlanacak ve KKDİK (TURKREACH) projesine bağlantılı olarak sürekliliği sağlanacaktır.  KKDİK KKS uygulaması,Sanayi UygulamasıBakanlık Uygulamasıolarak iki temel bileşenden oluşmaktadır.Kimyasalların Kayıt Sistemi (KKS), sanayici tarafından ithal edilen ve/veya üretilen kimyasalların envanterini oluşturmak ve gerekli değerlendirmeleri yapmak amacıyla Bakanlık tarafından işletilen bir kayıt sistemidir.Sanayi kullanıcıları, KKS aracılığı ile; Firma ve tesis bilgilerini yönetebilecektir,Madde kayıtlarını oluşturabilecektir,MBDF sorgulaması yaparak aynı maddeye sahip diğer firmaların da iletişim bilgilerine rahatlıkla ulaşabileceklerdirAynı zamanda sistem üzerinden Madde kayıtlarını Bakanlığa göndermek ve gönderilmiş kayıtların durumunu sorgulamak gibi eylemler de gerçekleştirilebilecektir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, 11 Aralık 2013 tarihli ve 28848 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve yürürlüğe giren yönetmelik, karışımların ve ürünlerin, piyasaya arz edilen maddelerin, çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilere karşı yüksek seviyede koruma sağlamak ve serbest dolaşımlarını sağlamak üzere sınıflandırılmasına, ambalajlanmasına ve etiketlenmesine ilişkin idari ve teknik usul ve esasları düzenlemektedir.

Söz konusu yönetmelik sayesinde, Avrupa Birliği 1272/2008 EC Sayılı CLP sayılı yönetmeliğine paralel olarak gerçekleşecek olan sınıflandırma, ambalajlama ve etiketleme; Birleşmiş milletler GHS (Globally Harmonized System) ye geçiş sağlanacaktır.

Orijinalinde veya bir karışım içerisinde bulunan tehlikeli kimyasal maddeler, üreticiler ve ithalatçılar tarafından tonaja bakılmaksızın 1 Haziran 2015 tarihine kadar bakanlığa bildirilmelidir.