PKD Yönetmeliği ve ATEX Yönetmeliği

30.04.2013 tarih ve 28633 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan “Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik” gereğince; Kimya Mühendisi, Kimyasal Değerlendirme Uzmanı (KDU) , TMGD (ADR-IMDG-RID-DGR) ve ATEX/PKD Uzmanı Sn. Okay SELÇUK liderliğinde uzman ekibimiz ile aşağıda sıralanan hizmetleri kuruluşunuz  adına gerçekleştiriyoruz;

*Saha keşfi yapılması (Alanların gezilerek boşalma kaynaklarının tespit edilmesi ve yerleşim planları üzerinden işaretlenmesi)

*Kullanılan kimyasalların sınıflandırılması 

*Patlayıcı ortam risk değerlendirilmesi (Kalitatif ve kantitatif) ile Kalitatif ve kantitatif yapılan analiz sonuçlarının raporlanması

*Tozlu ortamlar için EN 60079-10-2:2015 göre hesaplama yapılması

*Gaz ve sıvı buharları için EN 60079-10-1:2015 göre hesaplama yapılması

*Olası patlamanın muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi

*Patlayıcı bölgenin işaretlenmesi (Zone haritalarının çıkarılmasını) Bu bölgelerde bulunan elektriksel ekipmanların listelenmesi ve hesaplanan Zone’lara uygunluğunun değerlendirilmesi

*Teçhizat ve koruyucu sistem uygunluk değerlendirmesi

*İyileştirici önlemler ve raporlama ile Yönetmelik kapsamında Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanması

*Tehlikeli ortamların sınıflandırılması ve boyutlandırılması, bu ortamlardaki ekipmanlar dahil tüm tutuşturucu kaynaklarla birlikte alınacak diğer güvenlik önlemlerinin tespiti hakkında rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi

*IEC-EN-TS 60079-19 kapsamında “Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Ekipmanların Tamir, Büyük Bakım ve Çalışır Duruma Getirilmesi” konularında rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi

*IEC-EN-TS 60079-10-2 ve NFPA düzenlemeleri kapsamında “Yanıcı Toz Atmosferlerde Tehlikeli Bölgelerin Sınıflandırılması” konularında rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi

*Yanıcı gaz ve toz atmosferlerinde alınması gerekli teknik ve organizasyonel önlemler konusunda rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi

ATEX Nedir? 

Avrupa Birliği Organizasyonlarının ATEX direktifleri 1 Temmuz 2003 tarihinden itibaren uygulanmaya konulmuştur. ATEX, Fransızca “ATmosphéresEXplosives” kelimelerinin ilk hecelerinin birleşiminden oluşmuş bir kelimedir ve Patlayıcı Atmosferler anlamına gelmektedir. 

ATEX Sertifikası Nedir? 

Patlayıcı, parlayıcı ve kolay yanıcı ortamlarda kullanılan ürünlere ve üretimin yapıldığı yere alınan uluslararası sertifikadır. 

Ülkemizde ATEX Mevzuatı 

Bu direktifler gereği ülkemizde de ATEX için birinci yönetmeliğimiz olarak “Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik(94/9/AT)” 27.10.2002 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 30.12.2006 tarihinde tamamen yenilenmiştir. İkinci yönetmeliğimiz olarak “Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik (99/92/EC)” ise 26.12.2003 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş, 30.05.2013 tarihinde tamamen yenilenmiştir.

Bu yönetmeliklerdeki eksiklikler ise 20.06.2012 tarihinde onaylanan ve 30.06.2012 tarihinde Resmî Gazete ‘de yayınlanan Yeni “İş Sağlığı ve Güvenliği” ile düzeltilip desteklenmiştir. 

ATEX kuralları 1 Mart 1996 tarihinden beri gönüllü bir standart olarak uygulanmakta iken 1 Temmuz 2003 tarihinden itibaren patlayıcı atmosferlerde kullanılmak üzere satılan bütün ürünlerde EX onaylı olma ve sembolünü taşıma mecburiyeti getirilmiştir. Ex korumalı aletlere Avrupa Normuna uyumluluk belgesi alınması mecburiyeti bulunmaktadır.

Ex Uygunluk Sertifikası (ATEX);  Ürün uzun zaman, çok sayıda test ve deneyden geçirildikten sonra verilebilen uluslararası bir belgedir. 

ATEX Direktifleri aynı zamanda üreticilere ciddi yaptırımlar da getirmektedir.  Ciddi testler, personel eğitimleri bir yana ATEX deklarasyonu gereği direktifler doğrultusunda üretilen her ürün uluslararası ATEX işaretlemesi içermek zorundadır. Bu işaretlemelerde sertifika numarası, grup kodu, teçhizat kodu, kullanım sınıfları (zone bölgeleri), üretim yılı, firma kodu gibi bilgiler olmak zorundadır. Bu kodlama her ürün için aynı değildir. Her üründe farklılıklar içermektedir.

PKD Nedir?

“Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” yasası ile yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı kimyasal bulunduran tüm firmalarda hazırlanması gereken ve Bakanlık İş Teftiş Kurulu denetimleri incelemesinde müfettişlere gösterilmesi zorunlu olan bir belgedir.

Patlamadan Korunma Dokümanı Neden Gereklidir?

Herhangi bir acil durumda işletme içerisindeki personel nasıl hareket edeceğini bilmezse can ve mal kaybı yaşanabilir. İşte bu tür can ve mal kaybı gibi olayların yaşanmaması için, bu işletmeler de Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanması ve bu doküman ışığında gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Patlamadan Korunma Dokümanı, işletme içinde bulunan personellerin zarar görmesini önlemek, işyerinde herhangi bir patlama meydana gelme riskini en aza indirmek ve tehlikeli durumlarda oluşabilecek zararların mümkün olduğunca önüne geçmek için gerekenleri belirten belgelerdir.

Parlayıcı patlayıcı madde ihtiva eden ortamlarda tehlikeli bölge tanımlanması ve patlamadan korunma dokümanının hazırlanması işveren şirket yükümlülüğündedir. 20.06.2012 tarihli, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında Patlamadan Korunma Dokümanı bulunmayan kuruluşlara faaliyeti durdurma ve 389.629 TL ye kadar idari para cezaları uygulanabilmektedir.

Nerelere PKD Hazırlanır?

*Parlayıcı – Yanıcı Gaz/Sıvı/Toz bulunan veya bulunması muhtemel işletmelere hazırlanır.

*LPG ve diğer petrol ürünleri üretim, dolum ve dağıtım tesisleri

*Un değirmenleri

*Trafo imalathaneleri

*Basınçlı yanıcı gaz tüpü depoları

*Elektrik cihaz ve teçhizat imalathaneleri

*Fırın veya elektrostatik boya yapılan işyerleri

*Ham deri imalathaneleri

*Akü imalathanelerinin bazı bölümleri

*Zeytinyağı ve diğer yağ imalathaneleri

*Boya ve tiner imalathaneleri

*Kimyevi tahlil laboratuvarları

*Matbaalar

*İlaç üretim endüstrisi

*Kimyasal madde depoları

*Tesislerin akü şarj alanları

*Akaryakıt depolama tankları

Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) Neden ve Ne Sıklıkla Revize Edilmeli?

Kimyasallarda, proseslerde ya da ekipmanlarda gerçekleşen değişimler beraberinde tehlikeli bölgelerin değişmesine neden olabilir. Gerçekleşen bu değişim beraberinde Patlamadan Korunma Dokümanı’ nın gözden geçirilerek revize edilmesini gerektirebilir. Örneğin; Proseste gerçekleşecek bir değişim sonrasında ortaya çıkan yeni boşalma kaynağı, Kimyasal değişimi veya proses değişimi sonucunda kimyasalın yanıcı kategoriye girmesi, Proses basıncında yaşanacak değişim, Operasyon adımlarında yaşanacak değişimler ile ortaya çıkan yeni boşalma kaynakları, Tehlikeli bölgede kullanılan havalandırma şartlarındaki değişim, Proses iyileştirme veya revizyonu kapsamında tehlikeli alan içerisinde kullanılan ekipman ve enstrümanların değişimleri olduğu zaman Patlamadan Korunma Dokümanı’ nın revize edilerek son haline getirilmesi gerekmektedir. Ayrıca Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) standartlarda yaşanan değişiklikler sonrasında da gözden geçirilerek revize edilmelidir. Uluslararası kuruluşların iyi uygulama örnekleri incelendiğinde herhangi bir değişiklik olmaksızın beş yılda bir gözden geçirme ve revizyon çalışmalarının yapıldığı görülmektedir.